Sultan Galiyev Kimdir?

Sultan Galiyev Kimdir? Kısaca Hayatı ve Fikirleri

Sultan Galiyev (1882-1940) Başkurdistan’ın Kırmıskalı köyünde doğmuştur. 1905’te Kazan’daki Tatar Pedogoji Enstitüsünü bitirerek değişik köylerde öğretmenlik, Ufa Belediye Kütüphanesinde memurluk yapmış; Ufa’daki gazetelerde takma adla yazılar yazmıştır. 1915’te Bakü’de Azerbaycan’ın bağımsızlığı için çalışan Resulzade ve çevresiyle tanışmıştır.

1917 Ekim Devrimi günlerinde Azerbaycan’dan Moskova’ya Müslüman Kongresi Yürütme Sekreterliği için çağrılmıştır. Kongre somut kararlar almayınca Müslüman Komünistler Komitesi’ne girmiştir.

1917 Ekim Devrimi’nde Bolşevikleri desteklemiş, 1918-1922 arasında Sovyetlerde birçok görevde bulunmuştur. Ancak 1923’ten itibaren Sovyet lideri Stalin’le “ulusal sorunlar”, dolayısıyla Türklerin hakları konusunda anlaşmazlığa düşmüştür.

Galiyev, görüşlerini ifade ettiği “Millî Komünizm” adlı eserinde öncelikle “proleter ulus” dediği (Ruslar karşısında Türkler gibi) ezilen ulusların kurtuluşunu savunmuştur.

Ona göre, Batı’dan beklenen işçi devrimi ancak Doğu’daki sömürülen ulusların başarısıyla ve kurulacak Turan Sosyalist Devleti aracılığıyla olanaklıdır. Bu nedenle kurulacak Turan Devleti’nin, sosyalizm ve Sovyetlerin ideolojisine uygun olduğunu ileri sürmüştür.

Zeki Velidi Togan’la iş birliği yaptığı gerekçesiyle tutuklanmış ancak devrime katkılarından dolayı bağışlanmıştır.

Daha sonra 1928’den idam edildiği 1940’a kadar çeşitli cezalar almıştır. 1990’da –idamından on yıllar sonra– Galiyev’in aldığı cezalar haksız bulunmuş ve Sovyetler Birliği tarafından itibarı iade edilmiştir.