30 EYLÜL 1915 – 5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders’in, Başkomutan Vekili Enver Paşa’ya, Atatürk’ün Anafartalar Grubu Komutanlığı’ndan affını isteyen dilekçe vermiş olduğunu, ancak kabul edilmemesini isteyen yazısı:
“…Bu dilekçeyi destekleyemem. Çünkü Mustafa Kemal Bey’i, vatanın bu büyük savaşta hizmetlerine muhakkak surette muhtaç olduğu, çok müstesna kabiliyetli, yetkili ve cesur bir subay olarak tanıdım ve takdir ettim. …Şimdilik ilişikte takdim etmediğim ayrılma dilekçesini, Ekselanslarınızın, güvenini belirtmek suretiyle reddetmek lütfunda bulunmalarını rica ediyorum.”
V. Ordu Komutanı kendisine gönderilen bu istifa dilekçesini resmi işleme koymamıştır. İstifanın altında yatan sebebi öğrenen Ordu Komutanı, Enver Paşa’ya mektup yazarak, Mustafa Kemal’in kazanılmasından yana tavır takınmıştır. Genelkurmay Başkanı’ndan Mustafa Kemal’in gönlünü almasını rica etmiştir. Liman von Sanders’in Enver Paşa’ya yazdığı ve Albay Mustafa Kemal hakkında övücü ifadelerle dolu 17.7.1331 (30 Eylül 1915) tarihli mektubu şöyledir:
“Ekselans Enver Paşa,
Osmanlı İmparatorluğu Ordusu ve Donanması Başkumandan Vekili Zatı Şahane‘nin Yaver-i Ekremi.
Ekselanslarınıza, Albay Mustafa Kemal Beyin yazılı bir dilekçe ile hizmetten ayrılmasını dilemiş olduğunu bildirmekle şeref duyarım.
Bu dilekçeyi destekleyemem. Çünkü Mustafa Kemal Bey vatanın bu büyük savaşta hizmetlerine muhakkak surette muhtaç olduğu, çok müstesna kabiliyetli, yetkili ve cesur bir subay olarak tanımayı ve takdir etmeyi öğrendim.
Albay Mustafa Kemal Bey, 5 ay önceki ilk kara çıkış hareketinden beri 19. Tümen’in başında parlak şekilde savaşmış ve İngilizlerin Anafarta kanadında son büyük çıkarma hareketleri esnasında müşkül bir anda kumandayı üzerine almak zorunda kalmıştır, çünkü bu hususta görevlendirilmiş olan XVI. Kolordu Komutanı, 7. ve 12. Tümenlerle hücuma geçmesi yönünde verilen mükerrer emri yerine getirmemiştir.
Albay Mustafa Kemal burada da görevini büyük bir cesaret ile ve iyice açık irtibat alarak ifa etmiştir, öyle ki kendisine vazifem icabı olarak takdirimi ve şükranlarımı tekrar tekrar ifade ettim.
Albay Mustafa Kemal Bey ayrılmak istiyor, çünkü Eksalanslarının-İmparatorluk Ordusunun Başkumandan Vekili ve en yüksek mafevkinin güvenine sahip olmadığı kanısındadır. O bunu bilhassa Eksalanslarınızın son defa burada bulundukları sırada o zaman ve halen hasta olduğu halde ve diğer üç grubun şeflerini ziyaretinizle şereflendirmiş olmanıza rağmen kendisini aramamış olmanızdan istidlal ettiğine inanmaktadır.
Ben Albay Mustafa Kemal Beye ziyaretinin sırf zaman yetersizliği yüzünden yapılmadığını ve Eksalanslarınızın kendisinin hizmetlerini her zaman takdir ettiğini ifade ettim.
Şimdilik ilişikte takdim etmediğim ayrılma dilekçesini Eksalanslarınızın güvenini belirtmek suretiyle reddetmek lutfunda bulunmalarını rica ediyorum.
Eksalanslarınızın daimi en derin hükümdarı
Liman von Sanders .”
Genelkurmay Başkanı Enver Paşa, Liman von Sanders’in isteği üzerine Albay Mustafa Kemal Beye aynı gün şu kısa telgrafı çekmiştir.
“Rahatsızlığınızı işittim. Müteessir oldum. Son defaki Çanakkale ziyaretimde çeşitli mevzileri görmek istediğimden, sizi ziyarete zamanım kalmamıştı. İnşallah yakında tamamen sağlığınıza kavuşur ve bugüne kadar olduğu gibi kumanda ettiğiniz kıtanın başında başarıyla görevinize devam edersiniz.”
Uluğ İğdemir, Atatürk’ün Anafartalar Grubu Komutanlığından İstifasına Dair Bazı Belgeler, Belleten, T.T.K., Cilt: XXXII, Sayı:128, Ankara 1968, s. 473-483.
