SAMSUN’DA ATATÜRK HEYKELİNİN HİKAYESİ

Büyük önderimiz Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Kurtuluş Savaşı’mızı başlatışının sembolü, Samsun ilinin gurur abidesi İlkadım ilçesi Atatürk Parkındaki Atatürk’ün şahlanmış at üzerinde betimlendiği “Onur Anıtı”, Viyana’da yapılmıştır. Avusturya’lı heykeltraş, gravür ve resim sanatçısı Heinrich Krippel’in yaptığı bu eşsiz eser, dünyadaki en dengeli ve en iyi ikinci “şaha kalkmış at üzerindeki süvari heykeli” dir.

ATATÜRK HEYKELİ’NİN HİKAYESİ
Anıt. Samsun Valisi Kâzım Paşa tarafından Samsun halkı adına Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel‘e 1927 yılında sipariş edilmiş, aynı yıl 19 Mayıs günü kaidenin resmî temel atma töreni yapılmıştır. 1928 yılında Viyana’da başlayan heykelin yapım süreci 1931 yılında sonlanmış ve heykel kaidesine 29 Ekim 1931 tarihinde dikilmiştir. 15 Ocak 1932 tarihinde anıtın resmî açılışı yapılmıştır. Heykel Cumhuriyet’in on üçüncü anıtı, Heinrich Krippel’in ise Türkiye’deki dördüncü anıt çalışması olmuştur.

ATATÜRK HEYKELİ’NİN ÖZELLİKLERİ
Tunçtan yapılmış olan heykelin yüksekliği 4,75 metre (15,6 ft), taş blok kaidenin yüksekliği 4,10 metre (13,5 ft), tüm anıtın yüksekliği ise 8,85 metredir (29.0 ft).Atatürk heykelleri arasındaki en devingen ve iddialı heykellerden biridir.
Heykelde Mustafa Kemal mareşal üniformasıyla şaha kalkmış bir at üzerinde savaş komuta eder hâlde betimlenmiştir. Üst vücudu sol tarafa, yüzü ise sağ tarafa bakan Mustafa Kemal sol eliyle atın dizginlerini tutarken sağ eliyle de kılıcının kabzasını kavramış kılıcı çekmek üzeredir ve kıyafeti de beden hareketini yansıtacak biçimde üzerine oturmuştur. Kılıcın boyu dönem subaylarının kullandığı kılıç olmayıp çok uzundur. Yüz kompozisyonu ise gençlik yıllarını anımsatır şekilde çalışılmıştır. Heykel kaideye atın arka iki ayağı ve kuyruğu ile dayanmaktadır. Atın bu dengeli duruşu heykelin devingenliğini de güçlendirmektedir.
4,10 metre (13,5 ft) yüksekliğinde olan kaide ise mermer kaplamalı taş blok dikdörtgen prizma şeklinde yapılmıştır. Kaidenin sağ tarafında ters üçgen bir sivri kemer içerisinde yer alan tunç kabartmada Mustafa Kemal, mareşal kıyafetiyle yüzü sola bakar biçimde ve kollarını iki yana açmış bir vaziyette dik bir şekilde betimlenmiştir. Sağ ve sol taraflarında ise ellerine sarılmış ve diz çökmüş figürlerle Türk milleti temsil edilmiştir. Sol taraftaki kabartmada ise yine aynı şekildeki bir niş içerisinde karaya yanaşmış bir tekne ve bu teknedeki cephaneleri taşıyan halk betimlenmiştir.

NUTUK’A ATIF
Kaidenin ön yüzündeki levhada Nutuk’un ilk cümlesine atıfta bulunan “Vatanda Millî Mücadeleye başlamak için Gazi 19 Mayıs 1335=1919 tarihinde Samsun’a çıktı.” cümlesi ve arka yüzündeki levhada “Bu heykel Samsun vilâyeti halkı tarafından 29. Birinci Teşrin 1931 tarihinde dikildi.” ifadesi yer almaktadır.

“TÜRKLÜĞÜN GÜCÜ VAR”
Heykeltıraş Krippel yaptığı açılış konuşmasında heykel kompozisyonunu “…gururlu bir şekilde batıya ve çok uzaklara dikilen bakışları azim dolu gözleriyle, şahlanan atın üzerinde Gazi Mustafa Kemal dimdik bir şekilde oturuyor. Bu oturuşta korkusuzluk, kolun kılıca uzanışında ise Türklüğün gücü vardır.” şeklinde açıklamıştır.

MUSTAFA KEMAL’DEN TELGRAF
Açılış törenine Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal şu telegrafı göndermiştir:
Muhterem Samsun halkının şahsıma karşı besledikleri asil duyguların kıymetli bir tezahürünü bildiren telgrafınızdan pek mütehassıs oldum. Teşekkür, muhabbet ve selamlarımın halka arzını rica ederim.”