1924-1935 ARASINDA TAMİR EDİLEN CAMİLER
(Bin liranın altı bu listede yoktur)
İstanbul’da: Sultanahmet Camii, 50.535 lira
İstanbul: Kandilli Cami inşası, 17.000 lira
İstanbul: Fıstıklı Camii inşası,17.000 lira
İstanbul: Ayasofya Camii, 52.000 lira
İstanbul: Piri Mehmet Paşa Camii, 5.638 lira
İstanbul: Cedit Ali Paşa Camii, 10.000 lira
Kırklareli: Sokullu Camii, 12.995 lira
Manisa: Muradiye Camii, 12.000 lira
Edirne: Üç Şerefeli Camii, 7.000 lira
İstanbul: Ayakapı’da Gül Camii, 2.000 lira
İstanbul: İmrahor Camii, 1.500 lira
İstanbul: Beylerbeyi Camii, 4.000 lira
İstanbul: Cihangir Camii, 2.844 lira
İstanbul: Zeynep Sultan Camii, 4.300 lira
İstanbul: Sultan Bayezid Camii, 12.000 lira
İstanbul: Selimiye Camii, 4.620 lira
İstanbul: Yeni Camii, 1.506 lira
İstanbul: Balipaşa Camii, 8.000 lira
İstanbul: Mecidiye Camii, 2.500 lira
İstanbul: Nusratiye camii, 2.200 lira
İstanbul: Molla Çelebi Camii, 5.000 lira
İstanbul: Büyük Piyale Camii, 1.696 lira
İstanbul: Rumi Mehmet Paşa Camii, 1.800 lira
İstanbul: Mihrimah Camii, 2.071 lira
İstanbul: Teşvikiye Camii, 1.422 lira
İstanbul: Hazreti Halid Camii, 7.000 lira
İstanbul: Rüstem Paşa Camii, 8.344 lira
İstanbul: Küçük Ayasofya Camii, 2.820 lira
İstanbul: Mimar Sinan Türbesi, 6.617 lira
İstanbul: Süleymaniye Camii, 6.300 lira
İstanbul: Yeni Camii, 1.506 lira
İsanbul: Balipaşa Camii, 8.000 lira
İstanbul: Ortaköy Mecidiye Camii, 2.500 lira
İstanbul: Nusratiye Camii, 2.200 lira
İstanbul: Fındıklı Çelebi Camii, 5.000 lira
İstanbul: Büyük Piyale Camii, 1696 lira
İstanbul: Rum Mehmetpaşa Camii, 1.800 lira
Edirnekapıda Mihrimah Camii, 2.071 lira
İstanbul: Teşvikiye Camii, 1.422 lira harcanmıştır.
TAMAMLANAN CAMİLER (1941) HARCANAN PARA
İstanbul: Heybeliada Camii, 17.000 lira
İstanbul: Beşiktaş Sinan Paşa Camii, 9.982,14 lira
İstanbul: Dolmabahçe Camii, 8.936,44 lira
İstanbul: Laleli, 21.299,18 lira
İstanbul: Çemberlitaş’ta Atik Ali Paşa Camii, 15.003,93 lira
İstanbul: Edirnekapı’da Mihrimar Camii, 6.851,65 lira
İstanbul: Hırkai Şerif Camii, 1.224 lira
İstanbul: Küçük Ayasofya Camii, 589 lira
İstanbul: Çorlulu Ali Paşa Camii, 1.350.85 lira
İstanbul: Galta Okçu Musa Camii, 6.379,66 lira
İstanbul: Sütlüce’de Mahmut Ağa Camii, 1.560 lira
İstanbul: Mehmet Ağa Camii, 2.516,33 lira
İstanbul: Ortaköy Mecidiye Camii, 2.927,28 lira
İstanbul: Üsküdar’da Faik Paşa Camii, 1.500 lira
İstanbul: Kadıköy’de Cafer Ağa Camii, 1.401,67 lira
İstanbul: Kılınç Ali Paşa Camii, 4.199,35 lira
İstanbul: Fethiye Camii, 3.893,28 lira
İstanbul: Cihangir Camii, 1.519 lira
İstanbul: Nişantaşı’da Teşvikiye Camii, 8.159,90 lira
Ankara’da: Zencirli Camii, 19.470,42 lira
Ankara’da: Cenabi Ahmet Paşa Camii, 32.898,75 lira
Kırklareli: Hızır Bey Camii, 2.689,75 lira
Lülburgaz: Sokullu Camii, 3.056 lira
Edirne: Beyazıt Evvel Camii, 342.50 lira
Edirne: Sultan Selim Camii, 5.025,25 lira
Edirne: Bayezit Sani Camii, 651.25 lira
Edirne: Üç Şerefeli Camii, 2.190 lira
Çankırı: Ulu Camii, 10.993 lira
İstanbul: Mahmut Paşa Camii, 29.776,80 lira
İstanbul: Fatih’te Mesih Paşa Camii, 31.233,13 lira
İstanbul: Beyoğlu’da Ağa Camii, 22.432,30 lira
İstanbul: Sultan Selim Camii, 28.008,95 lira
İstanbul: Fatih’te Bali Paşa Camii, 64.47,55 lira
İstanbul: Eyüp Sultan Camii, 13.089,39 lira
İstanbul: Üsküdar’da Çinili Camii, 10.058,94 lira
Edirne: Havza’da Sokulu Camii, 32.548,05 lira
İstanbul: Nişancı Mehmet Paşa Camii, 4.979 lira
İstanbul: Haseki İmaret Camii, 5.308,85 lira
Zonguldak: Carnikebir Camii, 1.547,20 lira
İstanbul: Üsküdar’da Atik Valide Camii, 8.291,26 lira harcanmıştır.
TAMAMLANMAK ÜZERE OLAN CAMİLER (1941)
İstanbul: Süleymani Camii, 96.307,73 lira
İstanbul: Azapkapı’da Sokullu Camii, 58.910 lira
İstanbul: Yeni Camii, 59.989,36 lira
İstanbul: Kadırga’da Sokullu Camii, 34.992,04 lira
İstanbul: Sultan Ahmet Camii, 26.855,49 lira
İstanbul: Şemsi Paşa Camii, 34.773,40 lira
Bursa’da Yeşil Camii, 14.233,60 lira
Bursa’da Yıldırım Camii, 16.757,20 lira
Çerkeş’te Muradı Rabi Camii, 8.974 lira
Sinop’ta Alaaddin Camii, 10.000 lira
Bolu’da Yıldırım Camii, 15.451,44 lira
Malatya’da Arslan Bey Camii, 6.547 lira
Rize’de Orta Camii, 3.000 lira
Trabzon’da Hatuniye Camii, 4.290,87 lira
Kars Camii, 751.60 lira
Erzincan’da İzzet Paşa Camii, 7.408,10 lira
Bozüyük’te Kasım Paşa Camii, 48.049,69 lira
Elmalı’da Ömer Paşa Camii, 38.236,32 lira
Afyon’da Gedik Ahmet Paşa Camii, 57.904.58 lira
Kayseri’de Ahmet Paşa Camii, 28.890 lira
Yozgat’ta Çanaoğlu Camii, 15.500 lira
Diyarbakır’da Behram Paşa Camii, 15.000 lira
Divrik’te Ulu Camii, 15.000 lira
Tokat’ta Ali Paşa Camii, 9.193 lira
İstanbul: Bayezit Camii, 5.000 lira
Ankara: Hacı Bayram Camii, 502.89,71 lira harcanmıştır.
KEŞİF BEDELİ 5 BİN LİRANIN ÜZERİNE CAMİLERDEN BAZILARI:
İzmit: Pertev Paşa Camii, 35.940 lira
Samsun: Dördüncü Mehmet Camii, 41.495,29 lira
İstanbul: Ali Paşa Camii, 11.795,80 lira
İstanbul: Hoca Paşa Camii, 11.293,53 lira
İstanbul: Şehzade Camii, 28.683,35 lira
İstanbul: Fatih Camii, 63.675,50 lira
İstanbul: Üsküdar’da Ayazma Camii, 20.662,70 lira
İstanbul: Üskürdar’da Cedit Valde Camii, 10.359,90 lira
İstanbul: Kasımpaşa’da Camikebir, 17.150,05 lira
İstanbul: Eyüp’te Zal Mahmut Paşa Camii, 9.891 lira
İstanbul: Zeyrek’te Kilise Camii, 8.490 lira
İstanbul: Tophane’de Nusratiye Camii, 12.236,18 lira
Tekirdağ: Rüstem Paşa Camii, 7.815 lira
Gebze Çoban Mustafa Paşa Camii, 30.661 lira
Çorlu: Süleymaniye Camii, 12.981,10 lira
Silvan: Salahaddin Eyyübi Camii, 30.000 lira
Ladik: Bülbül Hatun Camii, 47.693,06 lira
Ladik, Sultan Mehmet Camii, 41.495,29 lira
Edirne: Bayezit Sanı Cami, 30.000 lira
Edirne: Muradiye Camii, 10.000 lira
Edirne: Üç Şerefeli Camii, 10.000 lira
Harput: Sare Hatun Camii, 10.000 lira
Antalya: Tekeli Mehmet Paşa Camii, 6.763 lira
Kilis: Canpolat Camii, 15.030,14 lira
Niğde: Alaaddin Camii, 32.562,30 lira
Kayseri: Merzifon Kara Mustafa Paşa Camii, 9.838 lira
Bursa: Ulu Camii, 39.562,30 lira
Bursa: Muradiye Camii, 15.000 lira
Bursa: Hüdavendigar Camii, 10.000 lira
Manisa: Muradiye Camii, 35.940,08 lira
İzmir: Alsancak Camii İnşaası, 25.000 lira
Afyon: Sandıkdı Çarşı Camii, 5.476,21 lira
İstanbul: Bayezit Camii, 14.596,56 lira
İstanbul: Üsküdar’da Atik Valide Şadırvanı, 9.435 lira
Konya: Sultan Alaaddin Camii, 35.000 lira
Ankara: Saman Pazarı’nda Kurşunlu Camii, 12.000 lira
İstanbul: Balat’ta Ferruh Kethüda Camii, 16.000 lira
İstanbul: Nur-u Osmaniye Camii, 20.486,90 lira harcanmıştır.
HAYRAT TERTİBİNDEN TAMİRİ YAPILAN CAMİLER
Malatya’da Arslan Bey Camii, 6.337 lira
İstanbul Sarıyer’de Çarşı Camii, 1.797 lira
Bolayır’da Süleyman Paşa Camii, 1.357,06 lira
Gebze’de Orhan Bey Camii, 1.010 lira
Konya’da Eşrefoğlu Camii, 10.000 lira
Manisa’da Muradiye Camii, 10.000 lira
İzmir’de Hisar Camii, 15.335.90 lira
İzmir’de Şadırvanlı Camii, 10.991,90 lira harcanmıştır.
Tüm bu liste, 1 Nisan 1941 tarihli İktisadi Yürüyüş adlı derginin 32. sayısından alınmıştır. Dergideki yazının ilk cümlesinde şu ifadeler yer almaktadır : ” En gayri müsait şartlar altında Vakıflar umum müdürlüğü abidelerimizin tamir işine 1.000.000 lira tahsis eylemiştir”. Devletin camileri tamiri için 1.000.000 lira ek bütçe ayırmasının dışında Atatürk’ün şahsi olarak yaptırdığı ve maddi yardım yaptığı camilerden biri Eskişehir Mihalıççık köyündeki ”Aşağı Camii” ya da ”Mihalıççık Atatürk Camiidir”.
Atatürk, Türkiye’deki hiçbir camiyi ihmal etmemiştir. Bu listeden önce Atatürk’ün 1 Mart 1923 günü mecliste yaptığı konuşmasında, ”Yapılan onarım içinde, 126 cami ve mescidi şerif ile 31 medrese ve mektep, 22 su yolu ve çeşme, 175 gelir getiren yer ile 26 hamam bulunmaktadır.” bilgisini vermektedir. Bu tarihten sonra yapılanlar ise işte yukardaki listedir.
Yine burada küçük bir ayrıntıyı ifade etmek lazım gelir. Bakımı gereken tüm bu camiler tamir, bakım ve onarım esnasında geçici olarak kapatılmıştır. Bu sırada ise Hatay, bilindiği üzere Türkiye’ye bağlı değildi ve Hataylıları Türkiye’den soğutmak için Suriye tarafında yabancı casuslarca ”Türkiye’de camiler kapanıyor, nerede namaz kılacaksınız?” şeklinde bir propaganda başlatıldı. Bu propaganda Türkiye’de duyulunca 27 Mayıs 1937’de İçel Milletvekil S. Fikri Mutlu mecliste bu bilgiyi yalanlamıştır ve şu açıklamayı yapmıştır: ”Suriye’de yaşayan bazı kötü niyetli kişilerin güya Türkiye’de camiler kapatılıyor, camiler yıkılıyor diye sürekli propaganda yapmakta olduklarını çok yakından işittik. (…) Oradaki hain düşüncenin havayı bulandırmak istediği Türkiye’de camilerin kapatılmamış olduğunu buradan aydınlatmak istiyorum.”
Son olarak belirtmek lazımdır ki Türkiye’de hiçbir zaman camiler ahır olmamıştır. 2. Dünya Savaşı’nın başında, Nazi saldırısı tehlikesi karşısında İsmet İnönü, İstanbul’da bulunan kutsal emanetleri yani saray eşyalarını, padişahların tahtlarını, mücevherleri, kutsal emanetleri, Hazreti Muhammed’in sancağını, kılıcını, Hırkai Saadeti, Hazreti Osman’ın kanlı Kuran’ı Kerimi’ni, Atatürk’ün Samsun’da çıktığı tahta iskeleyi, müzelerde ne varsa tümünü korumak amacıyla 48 vagona yüklemiş ve başta Niğde olmak üzere çeşitli bölgelere göndermiş ve buradaki camilere saklamıştır. Bu camilere ahır süsü verilmiş, başında da askerimiz bekletilmiştir. Ahır yapıldı denilen durum aslında budur. Lütfen paylaşalım, bilmeyene bildirelim. Bilgiden değil, cehaletten zarar gelir.